Τάνια Μαρκουτσά

Θυμάστε τον πελαργό που έφερνε τα παιδιά; Αυτόν που γνωρίσαμε όλοι σε πολύ μικρή ηλικία; Λοιπόν, ο πελαργός πέταξε μακριά και η αλήθεια θριαμβεύει.

Ένα χάδι, ένα φιλί, μια αγκαλιά που διαρκεί λίγο παραπάνω. Μοιάζουν τόσο αθώα σαν ένα παιδικό παιχνίδι. Και ποιος είπε ότι τα παιχνίδια των παιδιών είναι αθώα κι απονήρευτα; Προετοιμαστείτε για όλα όσα θα δείτε και θα ακούσετε από τα μικρά με τα μεγάλα ερωτήματα. Μην τρομάζετε. Η αλήθεια είναι η καλύτερη απάντηση στις «δύσκολες» ερωτήσεις των πρόωρα αναπτυγμένων παιδιών μας!  Αλλά όπως λέει και η ψυχοπαιδαγωγός και σύμβουλος οικογένειας Γιάννα Μαρνελάκη εσείς την αντέχετε;

Σε ποια ηλικία «ξυπνάει» η σεξουαλικότητα των παιδιών;

Είναι γνωστές σε όλους μας οι τάσεις για χάδια και οι ορμές κινητικότητας και επιθετικότητας που έχουν τα παιδιά στο παιχνίδι τους.

Αυτή η συμπεριφορά είναι αυτό που ονόμασε ο Freud «παιδική σεξουαλικότητα». Βασίζεται κυρίως στο γεγονός ότι η ικανοποίηση των ενστικτωδών ορμών από τη βρεφική ακόμη ηλικία συνοδεύεται από μια ηδονή. Η σεξουαλικότητα είναι μέρος της αναπτυξιακής φάσης των παιδιών και περνάει διάφορα στάδια ανάλογα με τη νευροφυσιολογική τους ανάπτυξη μέχρι την εφηβεία.

Από ποια ηλικία αρχίζουν να εξερευνούν το σώμα τους;

Οι εκδηλώσεις της σεξουαλικότητας σχετίζονται στην αρχή της ζωής με το ίδιο το σώμα του παιδιού. Η ηδονή δεν αντλείται από κάποιο πρόσωπο ή αντικείμενο. Οι ερωτογόνες ζώνες των παιδιών είναι η στοματική (θηλασμός, πιπίλισμα), η πρωκτική (η κατακράτηση κοπράνων μπορεί να αποτελέσει ικανοποίηση) και η γενετική που εκδηλώνεται αργότερα στην εφηβεία. Στη γενετική φάση η ηδονή έχει αντικείμενο το πρόσωπο του ερωτικού συντρόφου.

Η πρώτη εκδήλωση αυνανισμού παρατηρείται γύρω στα τρία με τέσσερα χρόνια της ζωής του του. Σε αυτήν τη φάση, τη φαλλική όπως ονομάζεται, αναπτύσσεται και το οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Η εξερεύνηση του σώματος στα παιδιά εκδηλώνεται έντονα στα παιχνίδια τους και στις ζωγραφιές τους. Η ελεύθερη έκφραση του παιδιού μέσα από το παιχνίδι και τις τέχνες σε όλες τις αναπτυξιακές τους φάσεις, το βοηθά στην ομαλή ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη.

Στα παιδικά πάρτι μπορεί να δει κανείς κρυμμένα παιδάκια σε μία γωνία να ψάχνουν τα σώματά τους με την δικαιολογία ότι παίζουν ένα παιχνίδι.

Στις μικρές ηλικίες τα παιδιά παίζουν, άρα μιμούνται. Σήμερα το χάδι και το φιλί έχουν «απενοχοποιηθεί». Οι ίδιοι οι γονείς είναι ανεκτικοί στις όποιες συμπεριφορές των παιδιών τους, με αποτέλεσμα να βλέπουμε  λιγότερο παιδιά που κρύβονται «ξεμοναχιασμένοι» σε γωνίες. Αν σε ένα πάρτι βρεθείτε μπροστά από μια εικόνα που ίσως σας σοκάρει η αντίδρασή σας δεν πρέπει να είναι επιθετική ή «δασκαλίστικη». Εποπτεύετε διακριτικά τους χώρους και μην κάνετε, το κυριότερο, παρατηρήσεις στα παιδιά σας για τη συμπεριφορά των φίλων τους.

«Μαμά, γιατί το πουλάκι μου μεγαλώνει;» Πώς απαντάμε σε τέτοιες ερωτήσεις;

Οι γονείς που συζητάνε ανοιχτά τα θέματα που απασχολούν την οικογένεια είναι πιο κοντά με τα παιδιά. Εάν το παιδί σας αρχίζει να σας κάνει ερωτήσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητα, σημαίνει πως ζητάει από εσάς να του «δικαιολογήσετε», να του δώσετε «συχωροχάρτι» για τις «κακές» του σκέψεις. Πολλές φορές νιώθουν ένοχα γιατί πειράζουν τα γεννητικά τους όργανα. Ετσι με ήρεμο τρόπο, χωρίς διακωμώδηση, εξηγήστε τους την αλήθεια για να ξεδιαλύνετε τους μύθους. Αφήστε τα να σας μιλήσουν. Εάν δεν αντέχετε τέτοιες συζητήσεις ζητήστε βοήθεια ειδικού. Το άγχος των γονέων πολλές φορές δίνει κακές πληροφορίες και μπερδεύει τα παιδιά.

Πώς μπορούμε να κάνουμε το παιδί μας να μην νιώθει άσχημα με το σώμα του;

Τα παιδιά νιώθουν άσχημα με το σώμα τους εάν εισπράξουν από τους γονείς και ιδιαίτερα τον γονέα του άλλου φύλου ότι δεν αξίζουν. Η προβολή όμως του «τέλειου» σώματος στη σημερινή κοινωνία μπορεί να επηρεάσει κάποια παιδιά στα οποία και η ίδια η οικογένεια δίνει μεγάλη σημασία. Πάλι, βλέπετε, οι γονείς είναι αυτοί που βοηθούν ή δυσκολεύουν τα παιδιά στην καλή αντίληψη για τον εαυτό τους. Προσοχή λοιπόν!

Αν μπούμε στο δωμάτιό του και το «τσακώσουμε» την ώρα που παίζει με τα γεννητικά του όργανα πώς πρέπει να αντιδράσουμε;

Επιτέλους η κοινωνία μας έχει αποδεχτεί ότι ο αυνανισμός και στα δύο φύλα είναι φυσιολογικός. Μένει τώρα το κάθε παιδί και ο κάθε γονιός να το καταλάβει και εδώ είναι τα δύσκολα…Καταρχήν τα δωμάτια όλων πρέπει να είναι κλειστά. Από μικρή ηλικία πρέπει στην οικογένεια να μάθουν να χτυπάνε πόρτες. Η παραβίαση του χώρου των παιδιών, ιδιαίτερα στην προεφηβεία επιφυλάσσει εκπλήξεις. Εάν σας συμβεί… ζητάτε συγνώμη και γυρίζετε πλάτη. Εάν θέλει το παιδί να το συζητήσει το κάνετε διακριτικά και βάζετε κανόνες πάλι και κυρίως στον εαυτό σας για «κλειστές πόρτες». Αντέχετε όμως;

Σε τι ηλικία πρέπει να συζητήσουμε για τον έρωτα;

Εάν έχετε περάσει στο παιδί σας το μήνυμα ότι ο έρωτας και το σεξ είναι ευχαρίστηση τότε μόνο πρέπει να περάσετε στο μήνυμα ασφαλές σεξ – ασθένειες. Πολλοί φοβισμένοι και συντηρητικοί γονείς συνδέουν εξαρχής το σεξ με τις ασθένειες. Ετσι τα παιδιά βιώνουν μία κατάσταση ανησυχίας και άγχους και εκδηλώνουν φοβίες και άρνηση για το άλλο φύλο. Η εφηβεία θέλει ιδιαίτερους χειρισμούς και εάν δεν νιώθετε έτοιμοι, ενημερώστε τα παιδιά σας μέσω ειδικών.

Πότε πρέπει να επισκεφθεί για πρώτη φορά το κοριτσάκι το γυναικολόγο;

Οταν το κορίτσι μπει στη φάση που έχει έμμηνο ρήση (περίοδο), καλό θα είναι να επισκεφθεί ένα γυναικολόγο. Με απλά λόγια θα εξηγήσετε ότι τα γυναικεία γεννητικά όργανα πρέπει να παρακολουθούνται γιατί έχουν και μια αποστολή, αυτήν της μητρότητας. Εάν έχετε άγχος είναι προτιμότερο να μην πάτε μαζί της. Η επίσκεψη στον γυναικολόγο γίνεται με σεβασμό στο παιδί, δεν μπαίνουν όλοι στο εξεταστήριο και αφήνουμε τον γιατρό να συζητήσει και να λύσει τις απορίες του παιδιού σε κατ΄ ιδίαν συζήτηση. Καλό κουράγιο.

Ένα παιδί που πηγαίνει δημοτικό μπαίνει στο δωμάτιο την ώρα που κάνουν οι γονείς του έρωτα; Πώς πρέπει να αντιδράσουν;

Ενα παιδί που θα «πιάσει» τους γονείς πάνω στην ερωτική πράξη, θα επηρεασθεί ανάλογα με το τι ακριβώς θα δει, την ηλικία του αλλά και τις σχέσεις που έχει η οικογένεια μεταξύ της. Πολλά ζευγάρια χρησιμοποιούν σκληρές λέξεις. Αυτό δεν είναι καταδικαστέο για τη σεξουαλική συμπεριφορά, αλλά για το παιδί είναι μοιραίο. Θα θεωρήσει ότι η μητέρα του υποφέρει από έναν βίαιο πατέρα. Ακόμα, διαφορετικά θα το εκλάβει το 3χρονο μωρό, διαφορετικά και αλίμονό μας ο 6χρονος ή η 8χρονη. Καλύτερα είναι όμως να μην υποθέτουμε αλλά να αφήσουμε να μας καθοδηγήσει η ίδια η συμπεριφορά του παιδιού. Λέμε την αλήθεια αλλά όχι με όλες τις λεπτομέρειες. Μάλιστα δίνουμε στο παιδί να καταλάβει ότι η σεξουαλική ζωή του καθενός είναι προσωπική και έγινε λάθος που την εκθέσαμε. Τέλος, να ρωτήσω: Γιατί η κρεβατοκάμαρα δεν ήταν κλειδωμένη;

Μαρνελάκη Γιάννα

Ψυχοπαιδαγωγός

Σύμβουλος οικογένειας

email: g.marnelaki@pegasus.gr

Επιμέλεια: Τάνια Μαρκουτσά